Jeżdżę rowerem do pracy

Zurych

Jak zwykle - nowe słówka:

schaffe - pracować
poschte -robić zakupy
s Tram - tramwaj
s Poschtauto - autobus podmiejski (PostAuto)
de Töff - motocykl
s Welo - rower
de Zuug - pociąg
mäischtens - przeważnie
de Leerer - nauczyciel
öppedie - czasem
d Apiteegegeri - aptekarka
de Geertner - ogrodnik

A teraz kolej na zdania, w których oprócz powyższych słówek poznamy też jeden bardzo pożyteczny zwrot:


Ich gaa go schaffe. Idę do pracy. (Idę pracować.)
Gaasch du go poschte? Idziesz na zakupy? (Idziesz robić zakupy.)
Wie gaasch du go schaffe? Jak jeździsz do pracy?
Ich gaa mit em Zuug go schaffe. Jeżdżę pociągiem do pracy.
De Leerer gaat öppedie mit em Poschtauto go poschte. Nauczyciel czasem jeździ autobusem na zakupy.
D Apiteggeri schafft z Basel. Aptekarka pracuje w Bazylei.
Mir sueched de Geertner. Szukamy ogrodnika.
Mir gönd mäischtens mit em Welo go schaffe-n-und go poschte. Przeważnie jeździmy rowerem do pracy i na zakupy.
De Puur gaat öppedie mit em Töff go schaffe. Rolnik czasem jeździ motocyklem do pracy.
De Leerer gaat go tschuute. Nauczyciel idzie grać w piłkę.


Uwagi:

• Aby po szwajcarsku powiedzieć, że idziemy lub jedziemy coś zrobić, używany jest zwrot: gaa ... go. Go + bezokolicznik występuje na końcu zdania.
• W szwajcarskim jest tylko jeden czas teraźniejszy (w trybie oznajmującym). Ich gaa go schaffe może, w zależności od kontekstu, znaczyć zarówno Jeżdżę do pracy jak i Jadę (teraz) do pracy.
• Czasownik iść (gaa) jest nieregularny. Odmienia się następująco:
• ich gaa
• du gaasch
• er/si/es gaat
• mir/ir/si gönd
• Jeśli w piśmie występuje zlepek "st", i to na dowolnej pozycji, to czytamy go w szwajcarskim jak polskie "szt", np: Post to po szwajcarsku Poscht, PostAuto - Poschtauto.

Czas na ćwiczenia podsumowujące wszystkie zdobyte wiadomości:

Jeżdżę tramwajem do pracy. Ich gaa mit em Tram go schaffe.
Czy idziesz pobiegać? Gaasch du go tschoge?
Ogrodnik przeważnie jeździ do pracy na motorze. De Geertner gaat mäischtens mit em Töff go schaffe.
Nauczyciel pracuje w Zurychu. De Leerer schaffet z Züri.
Moje hobby to zakupy i gotowanie. Mini Hobi sind poschte und choche.
Mieszkacie w Bazylei i jeździcie pociągiem na zakupy. Ir woned z Basel und gönd mit em Zuug go poschte.
On czasem gotuje. Er chochet öppedie.
Chętnie robisz zakupy. Du poschtisch ge'e'rn.

Ćwiczenie dodatkowe: jeśli zdarzy ci się jechać tramwajem w Zurychu, to policz, ile razy ktoś zawiadamia rozmówcę przez komórkę, że jedzie na zakupy albo do pracy :)

Lekcja 2.2

Chłopiec czy dziewczynka?

Jungfraujoch

Zapoznaj się z nowymi słówkami:

s Chind - dziecko
s Mäitli - dziewczynka
d Frau [pFrau] - kobieta
de Maa - mężczyzna
de Bueb - chłopiec
gsee - widzieć
sueche - szukać
au - też


A teraz te same słówka użyte w zdaniach:

De Maa wont z Züri. Mężczyzna mieszka w Zurychu.
Ich wone-n-au z Züri. Ja też mieszkam w Zurychu.
Ich gsee de Bueb. Widzę chłopca.
S Mäitli häisst Lisa. Dziewczynka ma na imię Lisa.
Er gseet d Frau [pFrau]. On widzi kobietę.
Ich bi der Andreas. Jestem Andreas.
Ich wone a de Bahnhofstrass 10 (zää). Mieszkam na Bahnhofstrasse 10.
De Bueb chocht. Chłopiec gotuje.
Du wonsch a der Ackerstrass 13 (drizä). Mieszkasz na Ackerstrasse 13.
Ich sueche s Mäitli. Szukam tej dziewczynki.
S Mäitli tchuutet und tchogget au. Dziewczynka grywa w piłkę i też biega.
Er wont am Rennwääg 19 (nüünzä). On mieszka na Rennweg 19.
Du suechsch de Maa. Szukasz tego mężczyzny.


Pora na podsumowanie deklinacji rzeczowników z rodzajnikiem określonym.

Nominativ	de Maa	d Frau	s Chind
Akkusativ	de Maa	d Frau	s Chind
Dativ	em Maa	de Frau	em Chind

Uwagi:

• Nie, to nie pomyłka. Biernik kogo? co? (Akkusativ) ma dokładnie taką samą formę, jak mianownik (Nominativ).
• Przypadek jest określany wyłącznie przez rodzajnik, rzeczownik ma zawsze taką samą formę.
• Z celownikiem (pełniącym jednocześnie funkcję miejscownika) komu? czemu? / na kim? na czym? (Dativ) już się spotkaliśmy przy podawaniu miejsca zamieszkania, w połączeniu z przyimkiem a (na): a de Bahnhofstraas, am (= a em) Rennwääg.
• Rodzajnik de (we wszystkich użyciach) przyjmuje formę der przed rzeczownikiem zaczynającym się od samogłoski: Ich bi der Andreas, Ich wone-n-a der Ackerstraas.
• Genitivu (cokolwiek to by miało znaczyć) nie ma. To już wszystkie przypadki. Proste, nie?

A teraz czas na ćwiczenie podsumowujące:

Jestem Anja. Ich bi d Anja.
Widzimy Ursa. Mir gseend der Urs.
Chłopiec całkiem sporo biega. De Bueb tschoget zimli vil.
Mieszkam na Erikastrasse 17. Ich wone-n-a der Erikastraass 17 (sibezä).
Kobieta dosyć dobrze dzierga. D Frau [pFrau] lismet zimli guet.
Mężczyzna szuka tego chłopca. De Maa suecht de Bueb.
Studentka też mieszka w Bazylei. D Studäntin wont au z Züri.
Widzicie tę kobietę i tego mężczyznę. Ir gseend d Frau [pFrau] -n-und de Maa.
Chłopiec i dziewczynka widzą inżyniera. De Bueb und s Mäitli gseend der Inscheniöör.
Rolnik nie mieszka w Zurychu. De Puur wont nöd z Züri.

Lekcja 2.1

Mieszkam w Zurychu

Jak zwykle zaczynamy od nowych słówek:

wone - mieszkać
häisse - nazywać się, mieć na imię
studiere - studiować
ge'e'rn - chętnie
gäll - nieprawdaż
zimli - dosyć, całkiem
vil - dużo
guet -dobrze

Ich häisse Sonja. Mam na imię Sonja.
Ich wone z Züri. Mieszkam w Zurychu.
Mir woned z Basel. Mieszkamy w Bazylei.
Er wont a de Bahnhofstrasse 5 (föif). On mieszka na Bahnhofstrasse 5.
Wie häissisch? Jak się nazywasz?
Lismisch du ge'e'rn? Czy chętnie dziergasz?
Woned Si z Lausanne [Losan]? Czy pani mieszka w Lozannie?
Mir tschogged zimli vil. Całkiem sporo biegamy.
Du luegisch Fe'e'rnsee. Oglądasz telewizję.
Er tschuutet zimli guet, gäll. On całkiem nieźle gra w piłkę, nieprawdaż?
Du studiersch z Züri. Studiujesz w Zurychu.
Ir studiered a de Universitätstrass. Studiujecie na Universtätstrasse.
Ich wone-n-am Amselwääg 3 (drüü). Mieszkam na Amselweg 3.
Ich choche ge'e'rn. Chętnie gotuję.


Uwagi na temat wymowy:

• e'e' czytamy jak długie, szerokie "e"
• st czytamy tak samo jak w niemieckim, czyli jak polskie "szt"

Pora nauczyć się odmiany czasowników innych niż być. Na szczęście jest bardzo prosta:

ich  faare, studiere, wone, lisme, tschuute, luege

du faarsch, studiersch, wonsch, lismisch, tschuutisch, luegisch

er/si/es faart, studiert, wont, lismet, tschuutet, lueget

mir/ir/si/Si faared, studiered, woned, lismed, tschuuted, lueged

Innymi słowy, czasownik w poszczególnych osobach może przyjmować następujące końcówki:

ich -e

du -sch, -isch

er -t, -et

mir -ed

ir -ed

si -ed

• Do pierwszej grupy (-sch, -t) m.in. należą czasowniki zakończone na -iere
• Do drugiej grupy (-isch, -et), m.in. czasowniki zakończone na -me, -te, -ge.

Poćwiczmy tłumacząc następujące zdania:

Jak pan się nazywa? Wie häissed Si?
Nazywam się Meier. Ich häisse Meier.
Czy chętnie uprawiasz jogging? Tschoggisch ge'e'rn?
Mieszkam w Zurychu. Ich wone z Züri.
Sonja studiuje w Bazylei. Sonja studiert z Basel.
Mieszkasz na Rennweg 14. Du wonsch am Rennwääg vierzä.
Czy mieszkacie w Lucernie? Woned ir z Luzern?
Wy gracie całkiem sporo w piłkę, prawda? Ir tschuuted zimli vil, gäll.
Ona chętnie robi na drutach. Si lismet ge'e'rn.
Czy nazywasz się Rusterholz? Häissisch du Rusterholz?
Mieszkam na Bahnhofstrasse 9. Ich wone-n-a de Bahnhofstrass nüün.

Jakie ma pan hobby?

Na początek parę przydatnych słówek:

Ire/Iri - pana/pani
ire/iri - jej
sin/sini - jego
Hobi - hobby
tschoge - biegać (uprawiać jogging)
Welo faare - jeździć na rowerze
tschuute - grać w piłkę nożną
choche - gotować
lisme - dziergać, robić na drutach
Fe'e'rnsee luege - oglądać telewizję
mir - my

Wie isch Ire Name? Jak ma pan na imię?
Min Name-n-isch Ruedi. Mam na imię Ruedi.
Sind Si de Herr Meier? Czy jest pan panem Meier?
Näi, ich bi nöd de Herr Meier. Nie, nie jestem panem Meier.
Wie isch Iri Adrässe? Jaki jest pana adres?
Mini Adrässe isch Edisonsstraass 15 (füfzä). Mój adres to Edissonstrasse 15.
Was sind dini Hobi? Jakie masz hobby?
Mini Hobi sind tschuute und Welo faare. Moje hobby to gra w piłkę i jazda na rowerze.
Dini Hobi sind lisme und choche. Twoje hobby to dzierganie i gotowanie.

Was sind ir vo Prueff? Kim jesteście z zawodu?
Mir sind Puur vo Prueff. Jesteśmy rolnikami z zawodu.
Iri Hobi sind Feernsee luege und tschoge. Pana hobby to oglądanie telewizji i jogging.
Er isch Inscheniöör vo Prueff und sini Hobi sind choche und tschuute. On jest z zawodu inżynierem a jego hobby to gotowanie i piłka nożna.

W tej i poprzedniej lekcji pojawiły się różne formy czasownika być. Pora na podsumowanie jego odmiany w czasie teraźniejszym:

ich bi

du bisch

er/si/es isch

mir/ir/si/Si sind

Uwagi:

• Zaimek du (ty) w pytaniach można pominąć, np. Was bisch vo Prueff? W pozostałych osobach zaimek jest konieczny.
• W liczbie mnogiej czasownik brzmi tak samo we wszystkich osobach. Dotyczy to wszystkich czasowników, nie tylko być.
• My po szwajcarsku to mir, czyli trochę inaczej niż w niemieckim.
• Czasowniki w bezokoliczniku kończą się na -e (a nie na -en, jak w niemieckim).

Pora na ćwiczenie powtórkowe:
 
Jaki jest pani zawód? Was isch Ire Prueff?
Jestem studentką. Ich bi Studäntin vo Prueff.
Kim jest pan z zawodu? Was sind si vo Prueff?
Jakie ma pan hobby? Was sind Iri Hobi?
Ona ma na imię Heidi a jej hobby to dzierganie i jogging. Ire Name-n-isch Heidi und iri Hobi sind lisme und tschoge.
To jest pan Hueber. Das isch de Herr Hueber.
Jego adres to Bederstrasse 17. Sini Adrässe-n-isch Bederstraass sibezä.
Jego hobby to jazda na rowerze i gotowanie. Sini Hobi sind Welo faare und choche.
Nie, je jestem Hansem. Näi, ich bi nöd de Hans.
Moje hobby to oglądanie telewizji i gra w piłkę. Mini Hobi sind Feernsee luege und tschuute.

Jak masz na imię?

Na początek parę nowych słówek:

de Name - imię
de Prueff - zawód
d Adrässe -adres
d Straass - ulica
de Wääg - droga
min /mini - mój/moja
din/dini - twój/twoja 
de Inscheniöör - inżynier 
de Puur - rolnik
d Püürin - gospodyni wiejska 
d Studäntin - studentka


A teraz te słówka w prostych zdaniach. Przeczytaj uważnie wraz z tłumaczeniem:

Wie isch din Name, bitte? Jak masz na imię/nazwisko? 
Min Name-n-isch Müller. Nazywam się Müller. 
Min Name-n-isch Lisa. Mam na imię Lisa. 
Bisch du de Hans? Czy ty jesteś Hans?
Ja, ich bi de Hans. Tak, ja jestem Hans.
Bisch du d Lisa? Czy ty jesteś Lisa?
Näi, ich bi nöd d Lisa. Nie, nie jestem Lisą.
Isch daas de Herr Müller? Czy to pan Müller?
Ja, das isch de Herr Müller. Tak, to pan Müller.
Isch daas d Frau [pFrau] Müller? Czy to pani Müller?
Näi, ich bi nöd d Frau [pFrau] Müller. Nie, nie jestem panią Müller.

Wie isch dini Adrässe? Jaki jest twój adres?
Mini Adrässe-n-isch Banhofstraas 7 (sibe). Mój adres to Banhofstrasse 7.
Dini Adrässe-n-isch Rennwääg 16 (sächzä). Twój adres to Rennweg 16.

Was isch din Prueff? Jaki jest twój zawód?
Min Prueff isch Inscheniöör. Mój zawód: inżynier.
Was bisch vo Prueff? Kim jesteś z zawodu?
Ich bi Püüri vo Prueff. Jestem gospodynią wiejską z zawodu.
Du bisch Studäntin vo Prueff. Jesteś studentką.
Dini Prueff isch Puur. Twój zawód to rolnik.

Uwagi:

• Pamiętajmy, że Wie? (jak?) czytamy wymawiając wszystkie trzy głoski: w-i-e.
• Zapis "sch" czytamy "po niemiecku", czyli jak polskie "sz".
• Imiona i nazwiska poprzedzamy rodzajnikiem, tak jak zwykłe rzeczowniki. Rodzajowi męskiemu odpowiada rodzajnik określony de, żeńskiemu d.
• Rodzajnik określony żeński d jest różnie wymawiany w zależności od tego przed jaką głoską stoi, ale zawsze "zlewa się" z rzeczownikiem Np. przed "f" d wymawiamy jak "p", pFrau. Ta forma w zapisie będzie się pojawiała w nawiasie.
• Jeśli słowo kończy się na samogłoskę, a kolejne na samogłoskę zaczyna, wstawia się pomiędzy nie głoskę "n": Min Name-n-isch..., Mini Adrässe-n-isch... . Wyjątek: po mini/dini nie wstawiamy "n". 

Przetłumacz na szwajcarski (odpowiedź jest podana białą czcionką, zaznacz fragment za zdaniem, żeby ją zobaczyć):

Kim jesteś z zawodu? Was bisch vo Prueff?
Mój adres to Löwenstrasse 13. Mini Adrässe isch Löwenstraass drizä.
Jestem rolnikiem z zawodu. Ich bi Puur vo Prueff.
Jak się nazywasz? Wie isch din Name, bitte?
Jestem Anja. Ich bi dAnja.
Czy to jest pani Rusterholz? Isch daas d Frau (pFrau) Rusterholz?
Twój adres to Panoramaweg 19. Dini Adrässe-n-isch Panoramawääg nüünzä.
Tak, to jest pan Guggenheim. Ja, das isch de Herr Guggenheim.
Nie, ja nie jestem Greta. Näi, ich bi nöd d Greta [gGreta].
Twój zawód to studentka. Din Prueff isch Studäntin.
Mam na imię Daniel. Min Name-n-isch Daniel.
Jesteś inżynierem z zawodu. Bisch Inscheniöör vo Prueff.

Raz, dwa, trzy

Na tej lekcji nauczymy się liczyć. Na razie do dwudziestu:

1 äis                     11 elf
2 zwäi                  12 zwölf
3 drüü                  13 drizä
4 vier                    14 vierzä
5 föif                     15 füfzä
6 sächs                16 sächzä
7 sibe                   17 sibezä
8 acht                   18 achzä
9 nüün                 19 nüünzä
10 zää                  20 zwänzg


W moich lekcjach przyjęłam taką samą pisownię (będącą zarazem transkrypcją wymowy), jaka jest używana w podręczniku http://www.zuerich-deutsch.ch/

Uwagi na temat zapisu wymowy:

• ä czytamy jak szerokie a (nie jak e!)
• ü czytamy tak, jak niemieckie ü
• ie czytamy "po polsku", t.j. i-e, wymawiając obie głoski
• jeśli samogłoska jest podwojona, to czytamy ją dłużej
• z czytamy tak jak w niemieckim, czyli jak polskie "c"

Przeczytaj cyfra po cyfrze kody poniższe kody pocztowe (odpowiedź jest napisana białą czcionką, zaznacz fragment za pytaniem, żeby ją zobaczyć):

8001 (Zürich Kreis 1) acht null null äis
8057 (Zürich Oerlikon) acht null föif sibe
6003 (Luzern) sächs null null drüü
4031 (Basel Universitätsspital) vier null drüü äis
2740 (Moutier) zwäi sibe vier null
5600 (Lenzburg) föif sächs null null
9050 (Appenzell) nüün null föif null
3960 (Corin-de-la-Crête) drüü nüün sächs null

I jeszcze liczby od 10 do 20, tłumaczymy na szwajcarski:

czternaście vierzä
siedemnaście sibezä
trzynaście driizä
piętnaście füfzä
osiemnaście achzä
dwanaście zwölf
dziewiętnaście nüünzä
dziesięć zää
dwadzieścia zwänzg
jedenaście elf
szesnaście sächzä